Een monnik is iemand die in de stilte en afzondering van een kluis of een klooster ‘met onverdeeld hart voor God en met God leeft’. Dat klinkt nauwelijks voorstelbaar. Je leeft voor een leuk leven, voor je familie, voor je vrienden. God geeft daarin op zijn best steun, een leidraad. Wat brengt iemand ertoe om alleen maar voor God te leven?
Daar is uiteraard niet één reden voor. Elke monnik heeft daarvoor zijn eigen redenen. Maar de belangrijkste reden is wel: uit liefde voor God. Monniken zijn geen goudzoekers maar god-zoekers. Het scheelt alleen de letter “u”. Die gebruiken ze om Hem aan te spreken.
Bij ‘God zoeken’ denk je misschien aan geloven. Geloven is een wilsbeslissing. Je denkt na of God bestaat en je maakt een keuze. Je gelooft in God en je accepteert een bijbehorende leer of niet. Zijn leer probeer je te begrijpen en zoveel mogelijk na te leven. Maar een monnik zoekt niet met zijn verstand. Hij zoekt niet het geloof in God, al kent hij momenten van twijfel.
Een monnik zoekt het contact met God, hij zoekt de ervaring van God. Kan je God ervaren? God laat zich aan de meeste mensen zeker niet makkelijk kennen. De monnik probeert zich daarom zoveel mogelijk te concentreren op God. Hij zoekt zijn geluk niet in het aardse, materiële leven. Ook niet in de aardse liefde. Hij zoekt geluk in een geestelijk leven. Een dimensie die niet is uit te leggen, alleen is te ervaren. Als je heel stil bent. De monnik probeert stil te worden door te ‘onthechten’.
Monniken blijven daarom ongehuwd en onthouden zich van seks. Ze worden dus vrij van familiebanden en de ‘verlangens van het vlees’. Ze leven sober, zonder persoonlijke bezittingen. Alles komt van God, niets is van de mens.
Het moeilijkst van al: ze leven in gehoorzaamheid aan God, aan hun abt en hun medebroeders of -zusters. In hun ogen is de mens niet absoluut vrij, omdat hij niet alleen verantwoording aan zichzelf schuldig is. Mensen zijn onderling verbonden. En vooral: met God verbonden. Gehoorzaamheid betekent luisteren naar de God in jezelf, in de bijbel, in de natuur, in de medemens. God is overal.
Monniken kiezen vrijwillig voor deze levensvorm, uit liefde voor God. Zij doen dit door de geloften af te leggen van kuisheid, armoede en gehoorzaamheid.
Als je dit leest begrijp je misschien waarom het niet storm loopt met de aanmelding van nieuwe monniken. Deze geloftes strijden met hooggewaardeerde normen in onze maatschappij. Is er in de vorige eeuw niet een lange strijd gevoerd voor meer materiële welvaart, seksuele bevrijding en meer ruimte voor het individu? Is het klooster een bastion van mensen die deze ontwikkelingen afwijzen? Nee, ook monniken kunnen dromen van een Ferrari, een mooie vrouw of man. Ook monniken hebben een ego, en doen soms liever wat hun uitkomt dan wat goed is voor een ander.
Monniken zien al deze gevoelens niet als slecht. Zij zijn zich alleen erg bewust van de prijs die het kost. Wie zich op zichzelf richt, zal nooit echt een ander ontmoeten, laat staan de Ander. Het leven maakt de mens verstrooid, uitgewaaierd, verspreid over verschillende gebieden.
Monniken willen mensen uit één stuk worden. Monniken zien af van het oneigenlijke, dat wat de mens nooit echt gelukkig maakt. Zo kunnen ze al hun aandacht besteden aan het leven met God. Ze doen dat door gebed, het lezen van geestelijke boeken en in hun werk.
Is dat alleen een opoffering uit liefde? Nee, ze vinden daardoor de geestelijke kern terug die ieder mens in zich heeft. Een geheimzinnige diepte waarin ze zich verbonden voelen met God en Zijn hele schepping.
Een monnik bekijkt de dingen niet van alle kanten, maar probeert er dwars doorheen te kijken tot in de kern. ‘Het zijnde zien in zijn wezen.’ Door die kern ontdekt hij de wereld van de geestelijke schoonheid, die werkelijker en steviger is dan de stoffelijke wereld.
Velen zijn ons op deze ‘staat van zijn’ voorgegaan. Niet alleen christelijke monniken overigens. In alle wereldgodsdiensten vinden we monniken die min of meer hetzelfde nastreven. Een aantal monniken in ons klooster maken bijvoorbeeld gebruik van een methode die ons door boeddhistische monniken is overgegeven, de zenmeditatie.
De geschiedenis kent ook vele voorbeelden van ‘gewone mensen’ die letterlijk leven met God, en daar prachtige boeken over hebben geschreven. Maar wij zoeken God nadrukkelijk via het christelijk monnikenleven.